Author: petra

Iemand vroeg laatst, na het lezen van deze blogs, wat ik nu eigenlijk wilde zeggen. Voor wie de Sound of Music kent (en wie niet?): het antwoord is Maria.

How do you catch a cloud and pin it down? How do you keep a wave upon the sand?

Zo zie ik ook het mysterie van het leven. Verpakt in verhalen, kunst en liefde. Maar pak je het uit, dan vliegt het weer weg.

Samen met gelovigen wilde ik zoeken naar een bredere spiritualiteit. Omdat ik denk dat het mysterie niet in een dogma gevangen wil worden, wilde ik het begrip God helemaal los kunnen laten en onderzoeken wat er dan in essentie overblijft. Maar dat bleek een stap te ver voor de geloofsgemeenschap waar ik me op dat moment in bevond. Vandaar de oprichting van mijn spiritueel centrum voor ongelovigen. (Zie ook wat Jean Jacques Suurmond daarover zegt. )

Wie zou een beter symbool voor deze zoektocht kunnen zijn dan de vrouw die nooit een non zou worden en als een vogel zo vrij door de bergen zwierf.

Ik wil mij laten inspireren door het leven en de verhalen van anderen, maar zelf aan den lijve de magische diepte van het leven ervaren. Antwoord vinden op de vraag:
How can I hold a moonbeam in my hand?

Maria from the Sound of Music

Tijdens een korte vakantie in Zuid-Limburg brachten we een bezoek aan de Amerikaanse begraafplaats in Margraten. Indrukwekkend natuurlijk, zoals de meeste bezoekers ook in het gastenboek schreven. Maar het kwam nog niet direct bij me binnen. Tot ik op een muur deze tekst las:

To you from failing hands we throw the torch; be yours to hold it high.

De woorden bleven ergens achter haken en tilden de deksel van mijn veilig afgeschermde innerlijke wereld.

Ik ga van nature niet lichtvoetig door het leven. Ik schaar mijzelf onder de piekeraars, de schuldbewusten, de zwaarmoedigen. Elke ochtend trek ik weer naar mijn eigen battlefield en tegelijkertijd schaam ik me ervoor dat ik zo’n angsthaas ben. Als ik niet ingrijp, slib ik dicht tot een duister moeras waar mijn soldaten één voor één in wegzinken.

Het is soms moeilijk te doorgronden hoe het kan, dat leven in een vrij land niet automatisch leidt tot een gelukkig en zinvol bestaan. Ik ben mijn eigen grootste vijand en vechten helpt niet. Als ik maar ergens die fakkel vond, dan zou ik het licht hoog houden en laten schijnen voor iedereen die in een zelfde strijd gevangen zit.

Lees hier de volledige tekst van In Flanders fields

Het was deze zomer te heet om te schrijven, maar uit Zwitserland heb ik wel wat verkoelende meditatieplekjes meegenomen. Kies een bergbeekje uit en zet hem met je rechtermuisknop op herhalen (‘lus’ of ‘loop’). En laat dan alle zware gedachten wegspoelen.

Afgelopen week was ik aanwezig bij de uitvaart van een prachtig mens. Met verhalen en anekdotes werd hij tijdens dit laatste afscheid nog eenmaal tot leven gewekt. Zodra de spreker dicht bij het gevoel van liefde en gemis kwam, brak het moment even open en kwam de emotie los. Een opening naar een diepe verbondenheid.

Al zolang de mens kan praten vertelt hij verhalen. Mythen over de goden op de Olympus, Bijbelse gelijkenissen, Chassidische verhalen, Boeddhistische wijsheden, legenden, sprookjes en fabels. Maar ook eigentijdse verhalen als The Lord of the Rings en Harry Potter.

De verhalen gaan over goed en kwaad, liefde en offers brengen, en over het mysterie van leven en dood. Verhalen zijn mooier dan droge uitleg van de werkelijkheid, omdat ze je in je hart kunnen raken.

Ergens tussen ons gevoel (buik) en ons verstand (hoofd) in, is een doorkijkje (hart) naar een toestand van zijn, die paradijslijk mooi en liefdevol is en niet met het verstand is uit te leggen. Misschien is het niet meer dan dat. Een plek in het midden van ons bestaan, waar geen onrust is van gevoelens en geen kabaal van gedachten, alleen een tijdloos bewustzijn van liefde en goedheid.

Ieder persoonlijk levensverhaal verbergt de sleutel tot deze magische plek. Verhalen van alle tijden helpen bij de zoektocht. Reis als Odysseus de wereld rond, zoek de heilige graal, plant een mosterdzaad, breng de gouden ring terug naar Mordor, kus de kikkerprins, en wees de held in je eigen avontuur.

Het is een laatste eerbetoon aan de overledene om zijn of haar verhaal te vertellen en zo die sleutel te vinden. Door de deur die hiermee geopend wordt, kunnen de achterblijvers heel even een blik werpen in een wereld van rust en vrede.

De maan is rond, de maan is rond, twee ogen een neus en een mond…
Dat spel speelden we als kinderen. Eén was geblinddoekt en moest raden wie de mond op zijn of haar rug tekende.

Veertig jaar later speel ik een ander spel met de maan.
Een gedachtenexperiment.

Stel je voor: geluk is de maan. Altijd ergens aanwezig maar niet altijd te zien.

Het is de zon die de maan zichtbaar maakt. Zonder de weerkaatsing van het licht van de zon zouden wij de maan niet kennen zoals we haar nu kennen in al haar fasen. Als je de vergelijking doortrekt: zonder positieve gebeurtenissen zouden wij niet weten wat geluk is. Als wij een geluksmoment hebben dan valt er zonlicht op onze maan. Voelen wij verdriet of teleurstelling dan zitten we aan de donkere kant.

Als je op een afstand naar de maan kijkt, zie je hem soms wel en soms niet. De zon bepaalt de mate waarin je de maan kan zien. Soms zie je hem helemaal, soms maar half en soms maar een heel dun streepje. Je bent afhankelijk van gebeurtenissen buiten jezelf voor het zien van de maan. Net zoals je afhankelijk bent van gebeurtenissen buiten jezelf voor het ervaren van geluk, of het nu gaat om een relatie, een nieuwe auto of een wandeling in de natuur.

Als je de maan niet op afstand houdt, maar in je hand neemt, kan je altijd gelukkig zijn. Maak van je handen een kom en stel je voor dat de maan daar ligt. Soms schijnt de zon erop en wordt het geluksgevoel zichtbaar. Maar ook als je aan de donkere kant zit, als je verdrietig bent of teleurgesteld of lusteloos, blijft de maan op de tast aanwezig. Je ziet je geluk misschien niet, maar je kan het wel voelen.

Probeer terug te denken aan een positieve gebeurtenis uit de afgelopen periode en doorleef het gevoel daarbij opnieuw. Leg dit gevoel als een ronde bal in de kom van je handen.

Nu krijg je een blinddoek voor. Je weet dus niet of de bol in je handen verlicht is of niet. Maar je kan hem nog steeds voelen. Misschien voel je hem zelfs een beetje tintelen. Denk nu aan een verdrietige gebeurtenis en laat dat gevoel door je heen stromen. De maan zal nu geen licht weerkaatsen, maar hij ligt daar nog steeds in je handen. Met je ogen dicht voelt hij nog steeds hetzelfde. Je bent verdrietig en gelukkig tegelijkertijd.

Als je stopt met het projecteren van positieve en negatieve gebeurtenissen op je geluksgevoel, als je je geluk in eigen hand neemt, dan kan je zelf kiezen wanneer je gelukkig bent. Je bent voor je geluk niet meer afhankelijk van gebeurtenissen buiten jezelf.

Vorige week was ik voor mijn werk in Londen. Ik had één hele middag voor mezelf en  me goed voorbereid om daar zoveel mogelijk uit te halen. Dus wist ik vooraf alles over de bouw van St Paul’s Cathedral, dat Churchill er begraven ligt, Diana en Charles er getrouwd zijn en dat er die avond om 5 uur een evensong zou zijn, waar het volledige jongens- en mannenkoor van de kathedraal zou zingen.

Ik had het geluk één van de uitverkorenen te zijn, die een plekje kregen toebedeeld op de houten banken in het koor. Met uitzicht op de vakkundig uitgesneden engelenhoofdjes, die al eeuwenlang getuigen zijn van wereldgeschiedenis, liet ik mezelf onderdompelen in oude rituelen.

Er zijn perioden geweest in mijn leven de afgelopen 50 jaar, dat ik ervan overtuigd was dat er een geestelijke wereld bestond met een God en engelen. En dat er van die kant hulp kwam.

Inmiddels ben ik overgelopen naar het andere kamp. Ons vermogen om verhalen te maken, heeft in de loop der eeuwen de goden geschapen. Niet andersom.

De vraag is, of het er iets toe doet of goden echt bestaan? Uiteindelijk is het de mate waarin we ergens in geloven, die bepaalt of we er iets aan hebben. Of het nu in een beschermengel is of in onze eigen kracht. Het is het geloven zelf dat kracht geeft.

Op deze dag in St Paul’s Cathedral geloofde ik vooral in de kracht van muziek. De klanken die voortkwamen uit de kelen van de koorleden waren hemels. Daar kan geen engelenkoor tegenop.

St Paul’s Cathedral choir 

In het Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam kwam een jong kankerpatiëntje de afgelopen maanden naar zijn chemokuur verkleed als Star Wars personage. Zijn vader had een verzameling kostuums voor hem gekocht, zodat hij elke week een andere rol kon spelen. Op deze manier lukte het hem  moed te verzamelen en de zware behandeling het hoofd te bieden. Als verrassing werd hij bij zijn laatste kuur opgewacht door twee volwassen warriors uit het Sophia, die hem naar zijn chemo begeleidden. Een kippenvelmoment. 

Nu ben ik zelf zo iemand die al bang is als de uitnodiging voor de borstkankerscreening op de deurmat valt. En die vervolgens het maken van de afspraak maar blijft uitstellen. Ik kan dus nog veel leren van de 7-jarige held.

In het boek Van Big Bang tot Burn out leggen Witte Hoogendijk en Wilma de Rek helder uit hoe ons stress-systeem werkt. Kort samengevat is het altijd een waarneming of gedachte in onze hersenen, die ons fysieke systeem in gang zet. Hierdoor ga je de onaangename sensaties voelen die horen bij angst (kriebels in je buik, verhoogde hartslag, enz. ). De truc is om in je bewustzijn het schrikbeeld te vervangen door een vrolijker plaatje , waardoor het gevoel van stress weer verdwijnt. 

Maar, ik citeer uit het boek, ‘de ironie wil dat de mens die zijn bewustzijn te lijf wil gaan, daarvoor datzelfde bewustzijn nodig heeft. Het is een beetje alsof je met de vingers van je rechterhand een splinter uit diezelfde hand probeert te verwijderen: lastig, heel lastig zelfs; maar niet onmogelijk; baron van Münchhausen trok zichzelf ook aan zijn haren omhoog uit het moeras.’

Twintig jaar geleden kreeg ik last van angstaanvallen (inderdaad, nadat ik de eerste uitnodiging voor de baarmoederhalskankerscreening had ontvangen). Een arts leerde mij toen de techniek van imaginatie. Fantaseren dus. Zoals de kleine Stormtrooper zich een weg naar de chemo fantaseerde, heb ik destijds een aantal paniekaanvallen weten te doorstaan door een woeste rivier over te steken en te vechten met een draak. De kunst was om dan middenin het verhaal hulptroepen in te roepen. Die bevinden zich dan natuurlijk ook in je eigen hoofd. Hierdoor wordt het angstbeeld opgelost.

Maar hoe mooi is het als die hulptroepen, in de vorm van twee Star Wars warriors, dan ineens echt naast je staan.

Laatst kwamen we hier thuis toevallig bij Blue Planet II terecht, de BBC natuurserie over het leven in de oceaan. Het was zo fascinerend dat we er niet meer van los kwamen. Mijn persoonlijke favoriet was toch wel de wiervis.
J.K. Rowling had hem niet fabelachtiger kunnen verzinnen.

Mijn ervaringen met exotische zeedieren gaan niet veel verder dan een paar kwallen op het strand van Terschelling.

En niet zozeer exotisch maar wel bijzonder, was het ‘zwemmen met zeehond’ voor de kust van Renesse. Vooral omdat het spontaan in het wild gebeurde. Ineens dat zwarte koppie dat op 5 meter afstand naast me opdook.

Ook toen we vroeger met het gezin bijna elk jaar in Bretagne op een camping aan zee stonden, had ik de gewoonte om dagelijks minstens één keer in zee te zwemmen. Achteraf gezien had ik daar, zonder dat ik het mij realiseerde, mijn eerste meditatieve ervaringen.

Het fijne van water vind ik dat het mijn hele lichaam voelbaar omsluit en dat het me optilt. Ik stelde me zeewater altijd voor als een geleidend materiaal voor de ziel, waardoor ik zwemmend met alle open water op de aardbol verbonden was.

Even ontsnappend aan de drukte van de vakantie liet ik mijn gedachten met de stroom van het water afvoeren en was mijn aandacht nog slechts bij mijn huid als tastzintuig. Als een wiervis strekte ik al mijn voelsprietjes uit in de oneindigheid van de oceanen waarmee ik me verbonden voelde.

Helaas kwam er altijd een moment waarop mijn temperatuursensoren het water echt te koud vonden worden en ik klappertandend naar de kant zwom.

Inmiddels weet ik dat ik deze ervaring van oneindigheid waar en wanneer ik maar wil kan oproepen. Achter mijn computer op het werk, in de rij voor de kassa, wachtend op de metro. Een zee aan mogelijkheden.

Meer info over meditatie

 

Van een goede vriend kreeg ik voor mijn verjaardag een workshop tangodansen cadeau. Ik hou erg van dansen en ga meestal als eerste met de voetjes van de vloer, maar dan wel free-style. Als dreumes heb ik waarschijnlijk te weinig gekropen, want ruimtelijke coördinatie is voor mij een groot probleem. Behalve dat ik het verschil tussen links en rechts niet weet, heb ik ook geen idee waar mijn armen en benen zich bevinden. Pasjes leren is niet echt aan mij besteed.

Gelukkig vertelde de dansjuf direct dat de tango een heel vrije, te improviseren dans is. Maar dat improviseren moet je dan natuurlijk wel met zijn tweeën tegelijk doen. En toen werd het leuk.

We werden ingewijd in de geheimen van leiden en volgen. Met druk en tegendruk in de armen, zwaartekracht in de knieën, een tikje naar voren hellend, maar niet aan elkaar hangend, leerden we van onze omarming een cocon te maken waarin de taal van beweging leidend werd. Maar dat was nog niet zo eenvoudig.

Er was uiteindelijk één magisch moment, terwijl ik mijn ogen even dicht deed, dat we één waren in de ruimte. Een moment waarin ik de controle losliet en onze bewegingen samenvielen met de muziek in een harmonieuze opeenvolging van passen.

Ik geef toe dat het gevoel van triomf na afloop weer wreed werd verstoord, toen de ervaren paren de dansvloer onveilig kwamen maken. Het was duidelijk dat we nog veel te leren hadden.

Maar een dag later overheerst toch de herinnering aan dat ene moment waarop het allemaal leek te kloppen. En dat was een heel mooi verjaardagscadeau.

Mijn neef nam mij ooit mee naar Mondriaan in Den Haag. Ik zat in die tijd niet lekker in mijn vel en werd geraakt door het lijnen- en kleurenspel, al kon ik niet uitleggen waarom.

Niet veel later had ik het geluk  iemand te ontmoeten die mij boven mijzelf uittilde. Ik voelde wat ik nog niet eerder had gevoeld:  grenzeloze, universele liefde.  Ik was euforisch en wilde wat ik meemaakte onder woorden brengen,  in een plaatje passen. Maar het werd steeds een plat tweedimensionaal plaatje. Een foto zonder perspectief, die niet kon weergeven wat de grootte en ruimte was van wat mij driedimensionaal overkwam in deze kortstondige geschiedenis.

Vanaf dat moment begon ik kunst te begrijpen. De worsteling van de kunstenaar om dat wat zich niet wil laten vangen, toch vast te leggen in muziek of in een beeld. Daar waar het schuurt, schoon, spannend of nieuw is, zit de opening naar wat met alledaagse woorden ongrijpbaar is.

Maar als ik niet uitkijk, zit mijn hoofd de hele dag juist vol met dooddoeners van gedachten. Zorgen over mijn werk,  mijn gezondheid. En als ik daar moe van ben, laat ik me in slaap sussen met Netflix-series. Een platte wereld die alleen in mijn hoofd bestaat.

Levenskunst is voor mij het creëren van stilte te midden van die gedachten. Zonder de verslavende stroom van woorden en verhalen, ervaar ik mijzelf weer als een mens met een lijf. En worden inspiratie en compassie als vanzelf bevrijd uit hun platte gevangenis.